Máy khoan-doa là một trong những loại máy công cụ quan trọng trong ngành cơ khí chế tạo máy, chuyên dùng để gia công lỗ hình trụ với độ chính xác và độ bóng bề mặt cao. Bài viết này sẽ đi sâu vào công dụng, phân loại, cấu tạo và các phương pháp gia công trên máy khoan-doa.
 

1. Công dụng và phân loại máy khoan-doa

• Công dụng:
  • Gia công lỗ hình trụ bằng các dụng cụ cắt như mũi khoan, mũi khoét và dao doa.
  • Tạo lỗ thô (máy khoan).
  • Nâng cao độ chính xác và độ bóng bề mặt lỗ (máy doa).
  • Gia công ren (máy khoan).
• Phân loại máy khoan:
  • Máy khoan bàn: Loại nhỏ, đặt trên bàn nguội, lỗ khoan ≤ 10 mm.
  • Máy khoan đứng: Gia công lỗ trung bình ≤ 50 mm, phôi dịch chuyển.
  • Máy khoan cần: Gia công lỗ lớn trên phôi nặng, mũi khoan dịch chuyển.
  • Máy khoan nhiều trục: Gia công hàng loạt, nhiều mũi khoan cùng làm việc.
  • Máy khoan sâu: khoan các lỗ có độ sâu lớn.

2. Dụng cụ cắt trên máy khoan-doa

• Mũi khoan:
  • Mũi khoan ruột gà, mũi khoan sâu, mũi khoan tâm.
  • Cấu tạo: lưỡi cắt chính, lưỡi cắt phụ, lưỡi cắt ngang, chuôi.
  • Tốc độ cắt, chiều sâu cắt và lượng chạy dao là các yếu tố quan trọng khi khoan.
• Mũi khoét và dao doa:
  • Mở rộng lỗ khoan, tăng độ chính xác và độ bóng bề mặt.
  • Nhiều lưỡi cắt hơn mũi khoan.
  • Mũi khoét dùng để gia công lỗ có độ chính xác trung bình.
  • Dao doa dùng để gia công lỗ có độ chính xác và độ bóng bề mặt cao.
• Tarô và bàn ren:
  • Tarô: Gia công ren trong.
  • Bàn ren: Gia công ren ngoài.
  • Bộ tarô thường có 2-3 chiếc để gia công từ thô đến tinh.

3. Đặc điểm công nghệ khi khoan trên máy

• Chế độ cắt:
  • Số vòng quay không lớn, bước tiến dao nhỏ.
  • Tránh làm việc quá nhiệt cho mũi khoan.
• Lực cắt:
  • Lực hướng kính Py cân bằng.
  • Lực Px và Pz gây mất ổn định và xoắn mũi khoan.
• Lưu ý:
  • Chế độ cắt quá lớn gây gãy mũi khoan.
  • Lượng ăn dao lớn gây mất ổn định và mất chính xác lỗ.
  • Lực cắt không cân gây lệch hướng khoan.
  • Khi khoan lỗ lớn, khoan nhiều lần với đường kính tăng dần.
  • Dùng gá khoan có tọa độ khi khoan nhiều lỗ trên một chi tiết.

4. Ứng dụng của máy khoan-doa

• Gia công chi tiết máy:
  • Tạo lỗ cho các chi tiết máy móc, thiết bị.
• Chế tạo khuôn mẫu:
  • Gia công lỗ cho các chi tiết khuôn mẫu.
• Gia công kết cấu thép:
  • Khoan lỗ để lắp ráp các chi tiết kết cấu thép.
• Gia công đường ống:
  • Khoan lỗ để lắp ráp các chi tiết đường ống.
• Sửa chữa và bảo trì:
  • Khoan và doa lỗ để sửa chữa và bảo trì các chi tiết máy móc.

Máy khoan-doa là một công cụ quan trọng trong ngành cơ khí chế tạo máy, đặc biệt là trong gia công lỗ chính xác. Việc nắm vững cấu tạo, nguyên lý hoạt động và các phương pháp gia công trên máy khoan-doa giúp người vận hành tạo ra các chi tiết máy móc với độ chính xác và chất lượng cao.