Lắp ráp là giai đoạn cuối cùng và quan trọng nhất trong quy trình sản xuất cơ khí, quyết định chất lượng và hiệu quả hoạt động của sản phẩm. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về lắp ráp, bao gồm khái niệm, các phương pháp lắp ráp, kiểm tra trong quá trình lắp ráp và tổ chức quy trình lắp ráp.
 

1. Khái niệm về lắp ráp

• Định nghĩa:
  • Lắp ráp là quá trình kết hợp các chi tiết, cụm chi tiết thành sản phẩm hoàn chỉnh theo bản vẽ thiết kế.
  • Đây là giai đoạn hiệu chỉnh, đảm bảo sản phẩm đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật và chất lượng.
• Vai trò:
  • Quyết định chất lượng và hiệu quả hoạt động của sản phẩm.
  • Yêu cầu kỹ thuật cao, đòi hỏi sự chính xác và tỉ mỉ.
  • Ảnh hưởng lớn đến chi phí và thời gian sản xuất.
• Các loại mối lắp ghép:
  • Mối lắp cố định: Tháo được (ren, chêm, chốt...), không tháo được (hàn, tán, khớp, xoắn...).
  • Mối lắp di động: Xoay, trượt, lăn, lắp bánh răng, trục vít...
• Nhiệm vụ của lắp ráp:
  • Nghiên cứu bản vẽ lắp, chuỗi kích thước và các yêu cầu kỹ thuật.
  • Xây dựng quy trình công nghệ lắp ráp hợp lý.
  • Lựa chọn và sử dụng dụng cụ, đồ gá, thiết bị phù hợp.
  • Đảm bảo chất lượng sản phẩm sau khi lắp ráp.

2. Các phương pháp lắp ráp

• Lắp lẫn hoàn toàn:
  • Sử dụng các chi tiết có độ chính xác cao, đảm bảo lắp lẫn mà không cần điều chỉnh.
  • Áp dụng trong sản xuất hàng loạt lớn, hàng khối.
• Lắp lẫn không hoàn toàn:
  • Sử dụng các chi tiết có phạm vi dung sai rộng hơn.
  • Áp dụng trong sản xuất đơn chiếc, hàng loạt nhỏ.
• Lắp chọn:
  • Phân loại các chi tiết theo nhóm dung sai để lắp ghép.
  • Đảm bảo độ chính xác cao, giảm phế phẩm.
• Lắp sửa:
  • Gia công thêm các chi tiết để đạt yêu cầu lắp ghép.
  • Áp dụng khi các chi tiết không đạt dung sai.
• Lắp điều chỉnh:
  • Thay đổi vị trí các chi tiết để đạt yêu cầu lắp ghép.
  • Không cần gia công thêm chi tiết.

3. Kiểm tra trong quá trình lắp ráp

• Kiểm tra trực tiếp:
  • Sử dụng kinh nghiệm và cảm quan của người thợ.
• Kiểm tra cơ khí:
  • Sử dụng các dụng cụ đo cơ khí (thước, panme, dưỡng, đồng hồ...).
• Kiểm tra tự động:
  • Sử dụng thiết bị chuyên dụng cho đo lường và kiểm tra.
• Kiểm tra chất lượng sản phẩm và cân bằng máy:
  • Kiểm tra các thông số hình học, động học và động lực học.
  • Ghi chép kết quả vào hồ sơ nghiệm thu.

4. Tổ chức quy trình lắp ráp

• Lắp ráp cố định:
  • Tập trung tại một địa điểm hoặc phân tán tại nhiều địa điểm.
  • Phù hợp với sản phẩm phức tạp.
• Lắp ráp di động:
  • Lắp ráp tự do (theo nhịp chu kỳ) hoặc lắp ráp cưỡng bức (theo băng tải, băng chuyền).
  • Phù hợp với sản xuất hàng loạt.

5. Ứng dụng của lắp ráp

• Ngành cơ khí chế tạo máy:
  • Lắp ráp máy công cụ, thiết bị công nghiệp.
• Ngành ô tô:
  • Lắp ráp động cơ, khung gầm, hệ thống truyền động.
• Ngành hàng không vũ trụ:
  • Lắp ráp máy bay, tên lửa, tàu vũ trụ.
• Ngành điện tử:
  • Lắp ráp linh kiện điện tử, thiết bị điện tử.
• Ngành xây dựng:
  • Lắp ráp kết cấu thép, thiết bị xây dựng.

Lắp ráp là giai đoạn quan trọng, quyết định chất lượng và hiệu quả hoạt động của sản phẩm. Việc nắm vững các phương pháp lắp ráp, kiểm tra và tổ chức quy trình lắp ráp giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản xuất.