Máy mài là một công cụ không thể thiếu trong ngành cơ khí chế tạo máy, đặc biệt là trong gia công tinh và đòi hỏi độ chính xác cao. Với khả năng sử dụng đá mài làm dụng cụ cắt, máy mài có thể tạo ra bề mặt gia công với độ bóng và độ chính xác vượt trội so với các phương pháp gia công khác. Bài viết này sẽ đi sâu vào khái niệm, đá mài, hình dạng đá mài, chuyển động cơ bản và các phương pháp gia công trên máy mài.
 

1. Khái niệm về gia công mài

• Định nghĩa:
  • Mài là phương pháp gia công sử dụng đá mài làm dụng cụ cắt.
  • Có thể dùng để gia công thô hoặc gia công tinh.
• Đặc điểm:
  • Chuyển động chính là chuyển động quay tròn của đá mài.
  • Đá mài có cấu tạo đặc biệt với nhiều lưỡi cắt và góc cắt khác nhau.
  • Chiều sâu cắt rất nhỏ, dễ gây trượt.
  • Tốc độ cắt cao (30-50 m/s).
  • Hạt mài có khả năng tự mài sắc.
  • Nhiệt độ cắt cao (đến 1500°C).
• Ưu điểm:
  • Độ chính xác và độ bóng bề mặt cao (cấp 2, V8-V10).
  • Gia công được vật liệu đã tôi cứng, thép dụng cụ...
  • Gia công được nhiều bề mặt phức tạp (mài tròn ngoài, tròn trong, phẳng, ren, côn...).

2. Đá mài

• Cấu tạo:
  • Hạt mài: vật liệu cắt chính (kim cương, oxit nhôm, cacbit silic, cacbit boric...).
  • Chất kết dính: liên kết hạt mài, quyết định độ bền và độ cứng của đá (keramit, bakelit, cao su...).
• Độ cứng của đá mài:
  • Đá mềm: dễ tách hạt mài, dùng cho vật liệu cứng.
  • Đá cứng: khó tách hạt mài, dùng cho vật liệu mềm.
• Tổ chức đá mài:
  • Độ xốp: tỷ lệ phần trăm các phần rỗng.
  • Độ xốp lớn: ít hạt mài, đá thô.
  • Độ xốp nhỏ: nhiều hạt mài, đá mịn.

3. Hình dạng đá mài

• Đa dạng:
  • Đá mài hình trụ (mài tròn ngoài).
  • Đá mài hình lỗ (mài tròn trong).
  • Đá mài hình đĩa (mài phẳng).
  • Đá mài côn (mài côn).
  • Đá mài mặt đầu...
• Ký hiệu đá mài:
  • Thông tin về nhà sản xuất, vật liệu mài, độ hạt, độ cứng, chất kết dính, độ xốp, hình dạng và kích thước đá.

4. Các chuyển động cơ bản của máy mài

• Chuyển động chính:
  • Chuyển động quay tròn của đá mài (v1).
• Chuyển động chạy dao:
  • Chạy dao vòng (quay tròn chi tiết - v2).
  • Chạy dao dọc (tịnh tiến khứ hồi bàn máy - S1).
  • Chạy dao ngang/hướng kính (theo chu kỳ bàn máy - S2).

5. Các phương pháp gia công mài

• Mài tròn ngoài:
  • Gia công bề mặt trụ ngoài.
  • Chi tiết quay tròn, đá mài di chuyển dọc.
• Mài tròn trong:
  • Gia công bề mặt trụ trong.
  • Chi tiết quay tròn, đá mài quay hành tinh.
• Mài phẳng:
  • Gia công bề mặt phẳng.
  • Chi tiết di chuyển tịnh tiến hoặc quay tròn, đá mài di chuyển ngang.
• Mài ren:
  • Gia công ren trên bề mặt trụ.
  • Đá mài có biên dạng ren, chi tiết quay tròn và di chuyển dọc.
• Mài côn:
  • Gia công bề mặt côn.
  • Chi tiết quay tròn, đá mài di chuyển dọc và nghiêng.
• Mài định hình:
  • Gia công các bề mặt có hình dạng đặc biệt.
  • Đá mài và chi tiết di chuyển theo quỹ đạo định hình.

6. Ứng dụng của máy mài

• Ngành cơ khí chế tạo máy:
  • Gia công chi tiết máy móc, thiết bị.
• Ngành khuôn mẫu:
  • Gia công khuôn mẫu.
• Ngành ô tô:
  • Gia công chi tiết động cơ, hộp số.
• Ngành hàng không vũ trụ:
  • Gia công chi tiết máy bay, tên lửa.
• Ngành y tế:
  • Gia công dụng cụ phẫu thuật, cấy ghép.

Máy mài là một công cụ quan trọng trong ngành cơ khí chế tạo máy, đặc biệt là trong gia công tinh và đòi hỏi độ chính xác cao. Việc nắm vững cấu tạo, nguyên lý hoạt động và các phương pháp gia công trên máy mài giúp người vận hành tạo ra các chi tiết máy móc với độ chính xác và chất lượng vượt trội.